رۆژووى سوننه‌ت

﴿ صيام النافلة ﴾

زاگرۆس هه‌مه‌وه‌ندی

پێداچونه‌وه‌ی :پشتیوان سابیر عه‌زیز

زاكروس هموندي

مراجعة: بشتيوان صابر عزيز

 رۆژووى سوننه‌ت

الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم.

گومانى تێدا نییه‌ كه‌ رۆژووى سوننه‌ت له‌ عیباداته‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌ و گرنگه‌كانه‌،  عن أبي سَعِيدٍ رضي الله عنه قال سمعت النبي ( صلى الله عليه وسلم )  يقول : " من صَامَ يَوْمًا في سَبِيلِ اللَّهِ بَعَّدَ الله وَجْهَهُ عن النَّارِ سَبْعِينَ خَرِيفًا " ئه‌بوسه‌عیدى خودرى ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت : پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )  فه‌رمووى:  "هه‌ر كه‌س رۆژێك له‌به‌ر خوا به‌ رۆژوو بێت خواى گه‌وره‌ حه‌فتا ساڵ رووى له‌ ئاگرى دۆزه‌خ دوور ده‌خاته‌وه‌ ".

له‌به‌رچی رۆژووى سوننه‌ت دانراوه‌ ؟

بۆ زیاتر به‌ندایه‌تى كردن و نزیك بوونه‌وه‌ له‌خوا، چونكه‌ ئه‌نجامدانى هه‌ر په‌رستشێك مرۆڤ له‌ خوا نزیك ده‌كاته‌وه‌ ئه‌وه‌ته‌ له‌ فه‌رمووده‌یه‌كى قودسییدا خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: " وما يَزَالُ عَبْدِي يَتَقَرَّبُ إلي بِالنَّوَافِلِ  حتى أُحِبَّهُ.. "واته‌ : به‌نده‌م به‌ سوننه‌ت كردن به‌رده‌وام لێم نزیك ده‌بێته‌وه‌ هه‌تا واى لێ دێت خۆشم ده‌وێت.. ". بێگومان خۆشه‌ویستى خواى گه‌وره‌ش بۆ به‌نده‌كه‌ى و نزیكى لێیه‌وه‌ له‌ گوناهـ دوورى ده‌خاته‌وه‌ له‌ گوێرِایه‌ڵى و به‌ندایه‌تى نزیكى ده‌خاته‌وه‌و كۆششی زیاتر ده‌كات له‌ ئه‌نجامدانى چاكه‌و خێردا ئه‌مه‌ش واى لێ ده‌كات ببێته‌ كه‌سێكى رێك و راست له‌ دنیاداو سه‌ركه‌وتوو له‌ دوارۆژدا.

ئێستاش ئه‌مانه‌ى باسیان ده‌كه‌ین هه‌ندێكن له‌ رۆژووه‌ سوننه‌ته‌كان له‌ ئایینى ئیسلامدا:

1ـ رۆژووى رۆژى عه‌ره‌فه‌:

كه‌ رۆژى نۆیه‌مى مانگى (ذي الحجة‌) ده‌كات كه‌ رۆژی پێش جه‌ژنى قوربانه‌ بۆ هه‌موو موسڵمانان سوننه‌ته‌ به‌رۆژوو بن جگه‌ حاجى له‌وكاته‌دا له‌ حه‌جدایه‌.

" عن أبي قَتَادَةَ رضي الله عنه قال: سئل رسول الله ( صلى الله عليه وسلم )  عن صوم عَرَفَةَ قال: يُكَفِّرَ السَّنَةَ الْمَاضِيَةَ والباقية " واته‌ : ئه‌بو قه‌تاده‌ ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت: ده‌رباره‌ى رۆژووى رۆژى عه‌ره‌فه‌ پرسیار له‌ پێغه‌مبه‌ر( صلى الله عليه وسلم ) كرا ئه‌ویش فه‌رمووى:  " گوناهى ساڵى رابردوو ساڵى داهاتووش ده‌سرِێته‌وه‌ ".

به‌ڵام حاجى سوننه‌ت نییه‌ به‌رۆژوو بێت، به‌ڵكو سوننه‌ته‌ به‌ رۆژوو نه‌بێت، چونكه‌ پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم ) واى كردووه‌ و بۆ ئه‌وه‌ش له‌ رۆژى عه‌ره‌فه‌دا به‌هێزبێت بۆ دوعاكردن و پارِانه‌وه‌ كه‌ زۆر گه‌وره‌و خێره‌ له‌ عه‌ره‌فه‌دا.

قال رَسُوڵ اللَّهِ ( صلى الله عليه وسلم )   : " قال رَسُولَ اللَّهِ e: ما من يَوْمٍ أَكْثَرَ من أَنْ يُعْتِقَ الله فيه عَبْدًا من النَّارِ من يَوْمِ عَرَفَةَ "  پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )  ده‌فه‌رموێت:  "هیچ رۆژێك نییه‌ به‌ قه‌ده‌ر رۆژى عه‌ره‌فه‌ خواى گه‌وره‌ به‌نده‌ى تێدا ئازاد كات له‌ ئاگرى دۆزه‌خ ".

2ـ رۆژووى نۆو ده‌ى موحه‌رِرِه‌م :

" عن ابن عباس رضي الله عنهما قال: أن رسول الله ( صلى الله عليه وسلم )   صام يوم عاشوراء وأمر بصيامه قالوا يا رسول الله إنه يوم تعظمه اليهود والنصارى فقال رسول الله ( صلى الله عليه وسلم )   فإذا كان العام المقبل إن شاء الله صمنا اليوم التاسع قال فلم يأت العام المقبل حتى توفي رسول الله ( صلى الله عليه وسلم )  "  واته‌ : عه‌بدوڵڵاى كورِى عه‌بباس ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت :  "پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )  رۆژى عاشورا ـ ده‌ى موحه‌رِرِه‌م ـ به‌ رۆژوو بوو فه‌رمانیشی كرد به‌ ـ موسڵمانان ـ به‌ رۆژووگرتنى ".

عه‌رزیان كرد عاشورا رۆژێكه‌ جووله‌كه‌و گاور به‌ گه‌وره‌ی ده‌گرن پێغه‌مبه‌ریش ( صلى الله عليه وسلم ) فه‌رمووى:  " ئینشائه‌ڵڵا ساڵى داهاتوو رۆژى نۆیه‌میش ـ موحه‌رِه‌م ـ به‌ رۆژوو ده‌بین ". عه‌بدوڵڵا ده‌ڵێت ساڵى داهاتوو نه‌هات پێغه‌مبه‌ر( صلى الله عليه وسلم ) وه‌فاتى كرد ".

" عن أبي قَتَادَةَ رضي الله عنه قال: سئل رسول الله ( صلى الله عليه وسلم )  عن صيام يوم عاشوراء فقال: يُكَفِّرَ السَّنَةَ الْمَاضِيَةَ " واته‌ : ئه‌بوقه‌تاده‌ ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت: ده‌رباره‌ى رۆژووگرتنى رۆژى عاشورا پرسیار كرا له‌ پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم ) ئه‌ویش فه‌رمووى:  "گوناهى ساڵى پێشوو ده‌سرِێته‌وه‌ ".

3ـ رۆژووى دووشه‌ممه‌و پێنجشه‌ممه‌:

" عن أسامة بن زيد قال إن نبي الله ( صلى الله عليه وسلم )  كان يصوم يوم الاثنين ويوم الخميس وسئل عن ذلك فقال : " إن أعمال العباد تعرض يوم الاثنين ويوم الخميس " واته‌ : ئوسامه‌ ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌ر( صلى الله عليه وسلم ) پرسیارى لێ كرا بۆچی رۆژى دووشه‌ممه‌و پێنجشه‌ممه‌ به‌رۆژوو ده‌بى؟ فه‌رمووى:  "كرده‌وه‌ى به‌نده‌كان هه‌موو هه‌فته‌یه‌ك دووجار راده‌نوێنرێن رۆژى دووشه‌ممه‌و رۆژى پێنجشه‌ممه‌ ".

 " عن عَائِشَةَ قال كان رسول اللَّهِ ( صلى الله عليه وسلم )  يَتَحَرَّى صَوْمَ يَوْمِ الإثنين وَالْخَمِيسِ "  واته‌ : عائیشه‌ ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت:  "پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلى الله عليه وسلم )  زۆر مه‌به‌ستى بوو دووشه‌ممه‌و پێنجشه‌ممه‌ به‌ رۆژوو بێت ".

3ـ له‌ هه‌ر مانگێكدا سێ رۆژ به‌ رِۆژوو بوون:

" عن أبي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قال أَوْصَانِي خَلِيلِي ( صلى الله عليه وسلم )  بِثَلَاثٍ صِيَامِ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ من كل شَهْرٍ وَرَكْعَتَيْ الضُّحَى وَأَنْ أُوتِرَ قبل أَنْ أَنَامَ " واته‌ : ئه‌بوهوره‌یره‌ ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت: خۆشه‌ویسته‌كه‌م رایسپاردووم كه‌ سێ شت بكه‌م: له‌ هه‌ر مانگێكدا سێ رۆژ به‌ رۆژوو بوون ـ كردنى ـ دوو ركات نوێژى چێشتنگاو نه‌خه‌وم هه‌تا نوێژى ویتر نه‌كه‌م ".

5ـ شه‌شه‌ڵان ـ شه‌ش رۆژى مانگى شه‌وال :

چاكتر وایه‌ به‌سه‌ر یه‌كه‌وه‌ بێت پاش رۆژى جه‌ژن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر كه‌سێك بۆى نه‌كرا به‌سه‌ریه‌كه‌وه‌ بیگرێت ئه‌وه‌ جیا جیاو له‌ هه‌ر كاتێكى مانگى شه‌والدا بیگرێت دروسته‌ و سوننه‌ته‌، به‌ڵام به‌سه‌ریه‌كه‌وه‌ چاكتره‌. عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الآنْصَارِىِّ - رضى الله عنه - قال أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ( صلى الله عليه وسلم )  قَالَ : " مَنْ صَامَ رَمَضَانَ ثُمَّ أَتْبَعَهُ سِتًّا مِنْ شَوَّالٍ كَانَ كَصِيَامِ الدَّهْرِ " واته‌ : ئه‌بوئه‌یوبی ئه‌نێارى ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت : پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )  فه‌رمووى:  "هه‌ركه‌سێ رۆژووى مانگى ره‌مه‌زان بگرێت، پاشان شه‌ش رۆژیش له‌ مانگى شه‌وال ـ شه‌شه‌ڵان ـ بگرێت ئه‌وه‌ وه‌ك ساڵه‌كه‌ هه‌موو رۆژووبێ وایه‌ ".

6ـ رۆژووى مانگى موحه‌رِه‌م

" عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ( صلى الله عليه وسلم )  : أَفْضَلُ الصِّيَامِ بَعْدَ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ الْمُحَرَّمُ وَأَفْضَلُ الصَّلآةِ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ صَلآةُ اللَّيْلِ " واته‌ : ئه‌بوهوره‌یره‌ ره‌زاى خواى لێبێت ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم )  فه‌رمووى:  "په‌سه‌ندترین رۆژوو دواى مانگى ره‌مه‌زان رِۆژووى مانگى موحه‌ره‌مه‌و گه‌وره‌ترین نوێژیش دواى فه‌رزه‌كان شه‌ونوێژه‌ ".

7ـ رۆژووى مانگى شه‌عبان:

" عن عَائِشَةَ   رضي الله عنها أنها قالت: ... ما رأيت رَسُولَ اللَّهِ ( صلى الله عليه وسلم )   اسْتَكْمَلَ صِيَامَ شَهْرٍ قَطُّ إلا رَمَضَانَ وما رَأَيْتُهُ في شَهْرٍ أَكْثَرَ منه صِيَامًا في شَعْبَانَ " واته‌ : عائیشه‌ ره‌زاى خواى لێ بێت ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌رى خوام ( صلى الله عليه وسلم )  نه‌دیوه‌ بێجگه‌ له‌ مانگى ره‌مه‌زان هه‌رگیز رۆژوو گرتنى هیچ مانگێكى ته‌واو كردبێت، وه‌ نه‌مدیوه‌ له‌ هیچ مانگێكدا به‌ قه‌ده‌ر شه‌عبان به‌رۆژوو بێ ".

8ـ نۆ رۆژى له‌ سه‌ره‌تاى مانگى (ذي الحجة‌):

" عن هُنَيْدَةَ بن خَالِدٍ عن امْرَأَتِهِ عن بَعْضِ أَزْوَاجِ النبي ( صلى الله عليه وسلم )  قالت كان رسول اللَّهِ ( صلى الله عليه وسلم ) يَصُومُ تِسْعَ ذِي الْحِجَّةِ " واته‌ : هونه‌یده‌ى كورِى خالید له‌ خێزانییه‌وه‌ له‌ یه‌كێك هاوسه‌ره‌كانى پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ ( صلى الله عليه وسلم ) ده‌گێرِێته‌وه‌ و ده‌ڵێت:  "پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم ) هه‌میشه‌ نۆ رۆژى مانگ  " ذي الحجة‌" به‌رۆژوو ده‌بوو ".

9ـ رۆژى نارۆژێك:

" عن عبد اللَّهِ بن عَمْرٍو رضي الله عنها فقال النبي ( صلى الله عليه وسلم ) لَا صَوْمَ فَوْقَ صَوْمِ دَاوُدَ شَطْرُ الدَّهْرِ صِيَامُ يَوْمٍ وَإِفْطَارُ يَوْمٍ "   ئه‌وه‌ شێوه‌ى رۆژوو گرتنى داود پێغه‌مبه‌ره‌  "علیه‌ السلام " عه‌بدوڵڵاى كورى عه‌مر كورى عاص: ره‌زاى خواى لێ بێت ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌ر ( صلى الله عليه وسلم ) فه‌رموویه‌تى:  "هیچ رۆژووگرتنێك له‌سه‌رووى رۆژووگرتنى داوده‌وه‌ نییه‌: نیوه‌ى ساڵه‌كه‌ ـ به‌ رۆژوو ده‌بووـ رۆژێك به‌ رۆژوو به‌و رۆژێك به‌ رۆژوو مه‌به‌ ".

" وقال أيضا عبد اللَّهِ بن عَمْرٍو فقال النبي  ( صلى الله عليه وسلم ) (أَفْضَلَ الصِّيَامِ عِنْدَ اللَّهِ صَوْمَ دَاوُدَ عليه السَّلَام كان يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا " واته‌ :هه‌روه‌ها عه‌بدوڵڵاى كورى عه‌مر ـ ره‌زاى خواى لێ بێت ـ ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌ر  ( صلى الله عليه وسلم ) فه‌رموویه‌تى:  "خۆشه‌ویسترین رۆژوو لاى خوا رۆژووى داود پێغه‌مبه‌ر ـ علیه‌ السلام ـ كه‌ رۆژێك رۆژووى ده‌گرت و رۆژێك نه‌یده‌گرت ".

په‌روه‌ردگاری هه‌مووان به‌ناوه‌ پیرۆزه‌كانت داوات لی ده‌كه‌ین یارمه‌تیده‌رمان بیت له‌ گرتنی ئه‌م ڕۆژووانه‌ و زیندوو كردنه‌وه‌ی سوننه‌تی پیغه‌مبه‌ره‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت ( ئامین یارب العالمین ) ...

والسلام علیكم ورحمة الله وبركاته